नेपालमा फोटोग्राफर महासंधकाे अावस्यकता किन ?

नेपालमा फोटोग्राफी संस्थाहरूको स्थापना र योगदान फोटोग्राफरहरूको हितमा निकै महत्त्वपूर्ण रहँदै आएको छ। विगतका संघर्ष र व्यवसायिक चुनौतीहरूमाझ यी संघहरूले फोटोग्राफरहरूको क्षमता, सीप र सम्बन्धलाई सुदृढ गर्दै फोटोग्राफीलाई एक पेशा र कलाको रूपमा स्थापित गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। यस लेखमा नेपालका फोटोग्राफर संघहरूको इतिहास, उनीहरूको योगदान र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा फोटोग्राफरहरूको क्षमता विकासका लागि संघ र महासंघको भूमिकाबारे चर्चा गर्न गइरहेकाे छु । केहि कुरा मैले थाहा नपाएकाे पनि हाेला अतः यसलाइ अझै यहाहरूले कमेन्ट गरि सुधारकाे लागी सहयाेग गरिदिनु हाेला । फाेटाेग्राफर बिक्रम न्याैपाने सधै फाेटाेग्राफीमा कलम चलाउन तत्पर रहन्छ ।

नेपालमा फोटोग्राफी संस्थाहरूको इतिहास हेर्ने हो भने, अन्य जील्लाकाे मलाइ थाहा नभए पनि काठमाण्डाै उपत्यकामा चै बि.सं. २०३६ सालतिर उपत्यकाकाे स्टुडियो फोटोग्राफरहरूको एउटा समूहले संस्थागत रूपमा फोटोग्राफरहरूको प्रतिनिधित्व गर्ने प्रयास गर्‍यो। त्यो समय विद्यार्थी आन्दोलनहरूका कारण सामाजिक गतिविधिहरू चलिरहेका थिए, जसको प्रभाव व्यवसायिक क्षेत्रमा पनि परेको थियो। तर, कानूनी रूपमा दर्ता भएको र संगठित रूपमा संचालन भएको पहिलो संस्था भने बि.सं. २०६५ सालतिर मात्रै हाे जसकाे प्रमुख याेगदान पनि जनआन्दोलन २०६२/६३ लाइ नै जान्छ ।

यस संस्था स्थापनाको मुख्य उद्देश्य फोटोग्राफरहरूको व्यवसायलाई स्थायित्व र सम्मान दिलाउनु थियो। फोटोग्राफीको बजारमा मूल्यको अनिश्चितताका कारण व्यवसाय सञ्चालन गर्न समस्या भइरहेका बेला, फोटोग्राफर संघले मूल्य सूचीको व्यवस्थापन गर्दै सबैतिर न्यूनतम मूल्य लागू गर्‍यो। यसले व्यवसायलाई व्यवस्थापित मात्र गरेन, ग्राहकहरूसँग पारदर्शिता पनि ल्यायो।

संघ स्थापनापछि फोटोग्राफरहरूको सीप विकासको लागि विभिन्न तालिमहरूको आयोजना हुन थाल्यो। यो समयसम्म फोटोग्राफीमा सीपमूलक तालिम सुलभ थिएन, र तालिम पाउनका लागि उच्च मूल्य तिर्नुपर्ने बाध्यता थियो। तर, फोटोग्राफर संघले यसलाई सुलभ बनाउँदै विभिन्न तालिम कार्यक्रमहरू संचालन गर्न थालेको हो।

यस्तै, फोटोग्राफी प्रतियोगिताहरूले नयाँ प्रतिभाहरूलाई प्रोत्साहन गर्‍यो र फोटोग्राफरहरूलाई आफ्ना सीप प्रस्तुत गर्ने अवसरहरू प्राप्त भए। यसले सीपको आदानप्रदानको वातावरण निर्माण गर्‍यो, जसबाट पुराना अनुभवी फोटोग्राफरहरू र नयाँ पुस्ताबीच सिकाइको राम्रो माध्यम बन्यो।

नेपालमा स्थानीय संघहरूको स्थापनासँगै, नेपाल फोटोग्राफर महासंघको आवश्यकता बढ्दै गयो। साना संघहरूले जिल्लास्तरीय तालिम र कार्यक्रमहरू चलाउने भए पनि, व्यावसायिक र अन्तर्राष्ट्रिय अवसरहरूको अभाव थियो। यस्तै चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्न नेपाल फोटोग्राफर महासंघको स्थापना भयो।

महासंघले फोटोग्राफीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पुर्‍याउने लक्ष्य लिएको छ। उदाहरणका लागि, स्थानीय संघहरूले सानो बजेटमा तालिम कार्यक्रम चलाउन सक्छन्, तर जब व्यावसायिक तालिम र उत्पादनमूलक कार्यक्रमको कुरा आउँछ, यो महासंघकै भूमिका आवश्यक पर्छ। महासंघले ठूला कार्यक्रमहरू, अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनहरू र नेपालका फोटोग्राफरहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा प्रस्तुत गर्ने अवसरहरू ल्याउन सक्छ।

फोटोग्राफर महासंघले अहिले अन्तर्राष्ट्रिय फोटोग्राफी संगठनहरूसँग सहकार्य गर्न थालेको छ। विशेषगरी भारत, चीन, युरोप र अन्य विकसित देशहरूका फोटोग्राफी संघहरूसँग सहकार्य गरेर फोटोग्राफरहरूको सीप सुधार गर्न सकिन्छ। यस्ता अन्तर्राष्ट्रिय कार्यक्रमहरूमा सहभागिता जनाउन र विदेशी प्रशिक्षकहरूसँगको सम्पर्क विस्तार गर्न महासंघले सहजीकरणको भूमिका खेल्न सक्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय फोटोग्राफी मञ्चमा नेपालका फोटोग्राफरहरूको क्षमता प्रदर्शन गर्न, नयाँ प्रविधि र प्रवृत्तिहरू सिकाउन, र सीपमूलक विकासको लागि आवश्यक सम्पर्कहरू स्थापित गर्न महासंघको भूमिका अति महत्त्वपूर्ण हुनेछ।

नेपालभर अहिले करिब २० वटा फोटोग्राफर संघहरू दर्ता भइसकेका छन्। ती सबै संघहरूले आफ्ना स्थानीय स्तरमा फोटोग्राफरहरूका लागि विभिन्न सीपमूलक तालिम, कार्यक्रम र प्रतियोगिताहरूको आयोजना गरिरहेका छन्। यी संघहरूको मुख्य उद्देश्य भनेको स्थानीय फोटोग्राफरहरूलाई सक्षम बनाउनु हो।

महासंघले अब राष्ट्रियस्तरमा मात्र होइन, अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा नेपालका फोटोग्राफरहरूको प्रतिनिधित्व गर्दै, उनीहरूको हकहितको रक्षा गर्ने लक्ष्य राखेको छ। युरोप, अमेरिका, भारत लगायतका मुलुकहरूमा पनि फोटोग्राफर संघहरूले आफ्नो भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन्। नेपालका संघहरू पनि उनीहरूसँगको सहकार्यबाट फोटोग्राफीको व्यवसायिकता र कला प्रवर्द्धनमा सहयोग गर्न सक्नेछन्।

नेपालमा फोटोग्राफीको विकासमा पुराना अनुभवी फोटोग्राफरहरूको योगदान पनि अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ। पुराना पुस्ताका फोटोग्राफरहरूले फोटोग्राफीलाई व्यवसायिक मात्र नभई एक कलाको रूपमा स्थापित गर्न मद्दत गरे। फोटोग्राफर संघ स्थापनापछि, पुराना अनुभवी फोटोग्राफरहरूको योगदानलाई सम्मान गर्न थालियो, र नयाँ फोटोग्राफरहरूले उनीहरूको अनुभवबाट सिक्ने अवसर प्राप्त गरे।

संघहरूले फोटोग्राफरहरूको सम्बन्धलाई सुदृढ गर्न मात्र होइन, नयाँ पुस्तामा परम्परागत सीप र नवीन प्रविधिको सही संयोजन गर्न पनि भूमिका खेलेका छन्।

नेपालमा फोटोग्राफर संघहरू र महासंघको भूमिका फोटोग्राफी व्यवसाय र कला दुवैको विकासमा महत्त्वपूर्ण छ। संघहरूको स्थापनाले व्यवसायलाई व्यवस्थित मात्र गरेको छैन, फोटोग्राफरहरूको सीप, क्षमता र सम्बन्धलाई पनि सुदृढ बनाएको छ। अब फोटोग्राफर महासंघले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नेपाली फोटोग्राफरहरूको प्रतिष्ठा बढाउन र उनीहरूलाई थप व्यावसायिक अवसरहरू दिन भूमिका खेल्नुपर्छ।

नेपालका फोटोग्राफरहरू र संस्थाहरूको यस प्रकारको योगदानले नेपालमा फोटोग्राफीको भविष्य उज्ज्वल देखिन्छ। फोटोग्राफरहरूलाई सहयोग गर्ने र नयाँ पुस्तालाई अझ सक्षम बनाउने यस यात्रामा सबैको योगदान महत्त्वपूर्ण हुनेछ।

लेखकः नेपाल फाेटाेग्राफर महासंधका संस्थापक सदस्य फाेटाेग्राफर बिक्रम न्याैपाने